Dużo się mówi, że dzisiejsza młodzież jest trudna, zła, że sytuacja jest z roku na rok coraz gorsza. A my w Fundacji zadajemy sobie pytanie, dlaczego tak jest? Co się dzieje? I jak możemy to zmienić?

Szukając potwierdzenia tego, że nastolatki potrzebują wsparcia, najpierw trafiłyśmy na badanie w ramach Programu Dove –  „Dove Self-Esteem – Budowanie pozytywnej samooceny” – Raport „Dove o poczuciu piękna i samoocenie dziewcząt” – z tego badania z 2018 roku wynika, że:

Aż 81% dziewcząt w Polsce nie ma wysokiej samooceny – a to właśnie pewność siebie ma bezpośredni wpływ na dziewczyny i wykorzystanie przez nich w pełni swojego potencjału, z konsekwencjami na poziomie osobistym, relacji międzyludzkich i społecznym.

Z badania przeprowadzonego w Polsce wynika, że kiedy dziewczęta nie czują się dobrze we własnym ciele, przez co:

8 na 10 – nie angażuje się społecznie (83%)

8 na 10 – cierpi na zaburzenia odżywiania lub w inny sposób naraża swoje zdrowie (78%)

9 na 10 – nie będzie asertywnych i nie będzie umiało obronić swoich decyzji (89%)

7 na 10 dziewcząt – uważa, że piękne kobiety mają wiecej możliwości w życiu (65%)

57% dziewcząt – otrzymuje więcej komplementów / komentarzy na temat tego, jak wyglądają, niż na temat ich wysiłków, dokonań i zasług

47% dziewcząt – uważa, że aby dobrze radzić sobie w życiu, muszą wyglądać w określony sposób

Niezadowolenie z własnego wyglądu i związane z tym lęki uniemożliwiają młodym ludziom rozwój i bycie najlepszą wersją siebie samego, co negatywnie wpływa na ich zdrowie, relacje z rówieśnikami, wyniki w nauce i wybory życiowe. Kiedy młodzi ludzie wycofują się z życia społecznego i nie wykorzystują swojego potencjału, traci na tym całe społeczeństwo. – fragment z raportu z badania 

Kiedy zaczęłyśmy realizować misję naszej Fundacji, poprzez warsztaty rozwojowe, postanowiłyśmy zapytać naszych nastolatek, z jakimi one borykają się problemami. Jakiego wsparcia potrzebują. Chcemy jak najlepiej odpowiadać na ich potrzeby, dlatego powstała nasza autorska ankieta, która jest dla nas kolejnym źródłem informacji o sytuacji polskich nastolatek. Więcej o ankiecie przeczytacie tutaj (przekierowanie do ankiety)

A teraz kilka słów o najnowszym badaniu, które z jednej strony bardzo nas ucieszyło, z drugiej zasmuciło, pokazując prawdę o współczesnych nastolatkach. 

Ucieszyło, bo bardzo mocno potwierdziło, że to co chcemy robić, jest ważne, jest potrzebne, ma ogromne znaczenie i sens. Nasze działania wychodzą naprzeciw rekomendacjom tego raportu.

Zasmuciło, bo młode dziewczyny wypadają gorzej we wszystkich obszarach badania.

O jakim badaniu mowa?

RAPORT Rzecznika Praw Dziecka z Ogólnopolskiego badania jakości życia dzieci i młodzieży. 

Badanie przeprowadzono w 2021 roku, raport opublikowano w 2022

Poniżej kilka istotnych fragmentów tego raportu:

I obszar badań – Relacje z rodzicami i życie w domu:

Poczucie bycia rozumianym przez rodziców istotnie częściej dotyczy chłopców niż dziewcząt (36% do 25%). Podobna sytuacja miała miejsce w przypadku odpowiedzi na pytanie o poczucie miłości rodziców – także w tym przypadku ogromnie i bardzo kochani istotnie częściej czuli się chłopcy niż dziewczęta (65% do 52%).

Także w starszej grupie wiekowej (liceum)  można zauważyć korelacje pomiędzy płcią a odpowiedziami respondentów. Kobiety częściej niż mężczyźni nie czują się rozumiane przez rodziców (21% odpowiedzi „wcale” i „trochę” u kobiet w stosunku do 15% takich wskazań u mężczyzn)

Podobne zależności zaobserwować można w przypadku pytania o poczucie bycia kochanym przez rodziców – odpowiedź „ogromnie” istotnie częściej wybierali mężczyźni (41% vs. 36% u kobiet)

Rekomendacje i dobre praktyki:

• niezbędne jest przygotowanie i wdrożenie programów wspierających kompetencje w zakresie budowania relacji. Głównym adresatem takich działań powinny być dziewczynki (ale działania nie powinny się do nich ograniczać) i wzmocnienie ich re- lacji z rodzicami.

II obszar badań – zdrowie fizyczne – aktywność fizyczna

Jedno jest pewne, na przestrzeni lat ten obszar oceniany jest gorzej zarówno przez uczniów szkoły podstawowej jak i szkoły średniej.

I ponownie dziewczyny/młode kobiety wypadają gorzej…

Najwyżej oceniana sprawność fizyczna i samopoczucie, a także zdolność do biegania były domeną płci męskiej.

Niezmiennie najwyższy poziom energii częściej obserwowany jest u chłopców (17% do 12%).

A ponadto…

Ogólna ocena własnego zdrowia wśród młodzieży jest nieco niższa niż w przypadku uczniów szkół podstawowych. Tylko połowa (50%) ocenia je wysoko – jako doskonałe (11%) lub bardzo dobre (39%). 14% uznaje je za niezadowalające

Znacznie gorzej definiują je kobiety – tylko 38% ocenia je jako bardzo dobre, 5% jako doskonałe, podczas gdy wśród mężczyzn odsetki te wynoszą kolejno 40% i 18%

Rekomendacje i dobre praktyki:

• • Badania wykazały, że czas spędzany na aktywności fizycznej wśród uczniów zmniejsza się wraz z wiekiem. Istotne jest zatem podjęcie działań, które zwiększą świadomość w zakresie dbania o własne zdrowie, w tym zażywania ruchu.

• warto rozszerzyć ofertę zajęć ruchowych w ramach zajęć dodatkowych. Główny nacisk powinien zostać położony na dziewczynki (choć działania nie powinny zostać ograniczone tylko do nich).

III obszar – Rówieśnicy i wsparcie społeczne

Uzyskane wyniki pozwalają na identyfikację problemu antagonizmów wśród dzieci w wieku szkolnym. Z przejawami dręczenia ze strony koleżanek i kolegów spotkało się 36% szóstoklasistów. Jeszcze więcej uczniów klas 6. doświadczyło wyśmiewania (47% wskazań dla odpowiedzi rzadko lub częściej), a aż ponad połowie zdarzyło się choć raz obawiać innych dziewcząt lub chłopców (52%). 

W szkole ponadpodstawowej problem przykrych doświadczeń był mniej widoczny, choć nadal istniał. Najczęściej występującym zjawiskiem była obawa przed rówieśnikami (45% doświadczyło jej przynajmniej raz), prawie jednej trzeciej (31%) zdarzyło się być wyśmie wanym przez koleżanki czy kolegów, jedna piąta (21%) spotkała się z przejawem dręczenia.

Obaw przed rówieśnikami, podobnie jak wśród młodszych uczniów, pozbawieni byli przede wszystkim mężczyźni (63% vs. 48% dla odpowiedzi „nigdy”)

Rekomendacje i dobre praktyki:

• W kontekście badań istotne jest rozwijanie u dzieci i młodzieży kompetencji relacyjnych. Umiejętność budowania pozytywnych relacji rówieśniczych jest ważnym obszarem edukacji
• Niezbędne jest wprowadzenie działań uwrażliwiających na drugiego człowieka
• Koniecznym jest podjęcie wysiłków w przezwyciężaniu zjawiska przemocy rówieśniczej. W tym celu można zorganizować zajęcia czy warsztaty na temat budowania zdrowych więzi rówieśniczych.

IV obszar – samopoczucie psychiczne 

Dobrostan psychiczny wpływa bezpośrednio na zachowanie osoby, ułatwiając wyrażanie emocji w odpowiedni sposób oraz kreując zdolność do funkcjonowania w rodzinie i grupie rówieśniczej (World Health Organization, 2020). Utrzymywanie wysokiego samopoczucia psychicznego dzieci powinno być jednym z priorytetów opiekunów dziecka.

Na poziomie szkoły średniej obecni uczniowie gorzej oceniają swoje samopoczucie psychiczne niż ich koleżanki i koledzy w 2003 r.

prawie jedna trzecia (32%) przynajmniej jako „dość częste” określa symptomy tak złego samopoczucia, że nie miało ochoty nic robić, a 29% odczuwało smutek.

Dziewczynki znacznie krytyczniej podchodziły do oceny swojej osoby. Niespełna połowa była z siebie zadowolona przynajmniej bardzo często (48%), podczas gdy wśród mężczyzn odsetek ten rósł do 65%. Uczennice uzyskiwały niższą przeciętną liczbę punktów w każdym z analizowanych aspektów swojego wyglądu.

Największe różnice dotyczyły zazdrości, jeśli chodzi o wygląd rówieśników (0,7 pkt) oraz zamartwiania się własnym wyglądem (0,6 pkt).

Zapytani o to samo uczniowie szkół ponadpodstawowych osiągali zdecydowanie niższe wyniki. Tylko połowa młodzieży niezależnie od analizowanego aspektu pozytywnie oceniała radość i zadowolenie z życia. Jednej piątej natomiast tego typu uczucia nie towarzyszyły wcale lub jedynie w niskim stopniu (ok. 20%). Wielu z nich udzieliło oceny ambiwalentnej.

Prawie jedna czwarta (24%) nie miała na nic ochoty, podobny odsetek deklarował, że bar- dzo często lub zawsze ma wszystkiego dość (23%), a 22% uczniów czuło się przytłoczonych

Niższe poczucie własnej wartości towarzyszyło kobietom – przy- namniej bardzo częste przekonanie o tym, że robią wszystko źle, miała jedna piąta (20%). To uczennice istotnie częściej czuły się przytłoczone problemami (28% vs.14%) i miały wszystkiego dość (29% vs. 17%).

Odpowiedzi na pytania dotyczące własnego wyglądu udzielane przez starszych nastolatków nie napawają tak dużym optymizmem. Blisko jedna trzecia (31%) prawie nie bywa zadowolona z tego, jaka jest, podobny odsetek często martwi się swoim wyglądem (29%). Więcej niż cztery osoby na dziesięć (43%) bardzo często lub zawsze chciały zmienić coś w swoim ciele.

Niższą samoocenę w kwestii wyglądu miały uczennice. To one istotnie częściej martwiły się o swój wygląd – 25%, zazdrościły go swoim rówieśniczkom – 20% oraz chciały zmienić coś w swoim ciele – 32%

Rekomendacje i dobre praktyki 

• • Konieczne jest pilne wdrożenie programów psychoedukacyjnych związanych z zapobieganiem i leczeniem depresji, głównie wśród nastolatków – wniosek ten wynika z dużego odsetka odpowiedzi związanych z brakiem radości życia, poczuciem, że ma się wszystkiego dość (44%), oceną, że jest tak źle, że nic nie chce się robić (49%).
  • Wdrożenie programów wsparcia, pomocy ukierunkowanych na pomoc dla dziewcząt. Porównanie wyników uzyskiwanych przez chłopców i dziewczęta wskazuje na dużo gorsze rezultaty u dziewcząt.
  • W obliczu tak niepokojących danych konieczne jest nie tylko podjęcie współpracy w zakresie osiągnięć edukacyjnych, lecz także w obszarze wsparcia psychicznego dzieci.

• Pomoc z znalezieniu sensu życia przez młodzież

W ramach współpracy organizacji pozarządowych oraz samorządów lokalnych można stworzyć miejsce spotkań dla młodzieży.

Poniżej bardzo ważna rekomendacja:

W ramach zajęć szkolnych, na przykład lekcji wychowania fizycznego, można wprowadzić elementy treningu antystresowego, terapii dialektyczno-behawioralnej czy zajęć wellness. Okazjonalnie, ale systematycznie, zamiast typowych zajęć sportowych, można wraz z uczniami przeprowadzić zajęcia z wyciszania się, trening uważności.

Wiemy, że szkoły nie zawsze są w stanie zapewnić uczniom takie zajęcia, dlatego chcemy im w tym pomóc.

Obszar VI – korzystanie z mediów społecznościowych i internetu

Im starsi uczniowie, tym więcej czasu spędzają, będąc online.Przyznają, że często korzystają z nich, aby lepiej się poczuć (51% – ucieczka)

Wśród najstarszej grupy wiekowej (liceum) ponad połowa (56%) online spędzała między 2 a 6 godzinami dziennie, w tym jedna trzecia (31%) od 4 do 6.

Dzieci i młodzież często nie radzą sobie z próbami ograniczenia czasu poświęcanego na media społecznościowe i przebywanie w internecie. 

Rekomendacje i dobre praktyki 

• • Ważne będzie wsparcie ich w tym procesie. Powinien on następować dwutorowo: rozwijanie alternatywnych form spędzania czasu, uczenie organizacji czasu wolnego oraz wzmocnienie psychiczne dzieci pozwalające na wypracowanie u nich silniejszej samodyscypliny.
• Istotne jest stworzenie zachęt (psychologicznych, przestrzennych) do budowania przez dzieci i młodzież zdrowych relacji w świecie realnym.

RAPORT Rzecznika Praw Dziecka z Ogólnopolskiego badania jakości życia dzieci i młodzieży. 

link

Program Dove –  „Dove Self-Esteem – Budowanie pozytywnej samooceny” – Raport „Dove o poczuciu piękna i samoocenie dziewcząt”

Link